Tendinopati Nedir? Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Süreci

Tendinopati, tendonların aşırı kullanımı veya tekrarlayan zorlanmalar sonucunda oluşan dejeneratif bir rahatsızlıktır. Genellikle ağrı, sertlik ve hareket kısıtlılığı ile kendini gösteren bu durum, özellikle sporcular ve yoğun fiziksel aktivite yapan kişilerde yaygındır. Tedavi edilmediğinde kronikleşebilen tendinopati, günlük yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Fizik tedavi ve rehabilitasyon süreci, tendonun iyileşmesini desteklemek, ağrıyı azaltmak ve fonksiyonel hareketliliği geri kazandırmak için önemli bir rol oynar. Bu yazımızda, tendinopati nedir, neden oluşur ve fizik tedavi sürecinde hangi yöntemler uygulanır gibi soruların yanıtlarını bulabilirsiniz.

Tendinopati Nedir?

Tendinopati, tendonların hasar görmesi, iltihaplanması veya dejenerasyonu ile ortaya çıkan bir durumdur. Tendonlar, kasları kemiklere bağlayan sert, elastik dokulardır ve vücudun hareketini sağlamak için kritik bir rol oynarlar. Tendonlardaki aşırı kullanım, travmalar, yaşlanma, yanlış hareketler veya genetik faktörler tendinopatiye neden olabilir. Özellikle sporcular, aktif yaşam tarzına sahip bireyler ve yoğun fiziksel işlerle uğraşan kişilerde tendinopatiler daha sık görülebilir. Ancak her yaş grubunda ve her tür yaşam biçiminde bu durum gözlemlenebilir.

Tendinopatiler genellikle tekrarlayan mikro travmalar veya zorlanmalar sonucu gelişir. Tendonlar, aşırı zorlandıklarında ya da vücutta dengesiz bir yük dağılmaya başladığında, bu dokuların yapısal bütünlüğü bozulabilir. Genellikle omuz, diz, dirsek ve bilek gibi eklem bölgelerinde tendinopati görülmektedir.

Tendinopati Türleri ve Belirtileri

Tendinopatinin farklı türleri vardır. Bunlar arasında en yaygın olanları şunlardır:

1. Akut-Subakut Tendinopati; Akut tendinit aniden gelişen aşırı zorlanma veya yaralanma sonucu olan tendinittir.  Subakut tendinit ise; akut enflamasyon sürecinin ardından başlayan ve tendon yapısında belirgin bir hasarın oluştuğu bir evredir. Bu dönemde inflamasyon (yangı)  halen devam ederken, tendon dokusu zayıflamaya başlar. Hareket sırasında ağrı, hafif şişlik ve hassasiyet en sık görülen belirtilerdir. Genellikle ani hareketler, yanlış biyomekanik yüklenmeler veya tekrarlayan zorlanmalar nedeniyle ortaya çıkar. Tedavi sürecinde soğuk uygulamalar, FTR hekimi tarafından reçete edilen anti-inflamatuvar tedaviler ve hafif germe egzersizleri ile tendonun fazla yüklenmesi önlenir.
2. Kronik Tendinit: Kronik tendinopati (tendinit), genellikle uzun süreli aşırı kullanım ve tekrarlayan zorlanmalar sonucu ortaya çıkar. Bu durumda tendon zamanla yıpranır, elastikiyetini kaybeder ve ağrıya neden olur. Özellikle mesleği gereği sürekli aynı hareketleri yapan bireylerde ve sporcularda yaygındır. Hareket sırasında ağrı, hassasiyet, şişlik ve güç kaybı görülebilir. Fizik tedavi sürecinde FTR hekimi tarafından yazılan ilaçlar, topikal kremler veya enjeksiyonların yanında egzantrik egzersizler, manuel terapi ve şok dalga tedavisi gibi yöntemler uygulanarak tendonun iyileşmesi ve güçlenmesi sağlanır.
3. Tendon Dejenarasyonu: Yaşlanma, genetik faktörler ve uzun süreli aşırı kullanım nedeniyle tendonun iç yapısında meydana gelen bir bozulmadır. Bu durumda tendon elastikiyetini kaybeder, yapısında aşırı kollajen birikimi oluşur ve mikroskobik yırtıklar meydana gelir. Kronik ağrı, hareket sırasında sertlik ve kuvvet kaybı yaygın belirtiler arasındadır. Özellikle yaşlanmaya bağlı olarak kan dolaşımının azalması ve tekrarlayan stres yüklenmeleri bu süreci hızlandırabilir. Tedavide FTR hekimleri tarafından uygulanan enjeksiyonlar PRP (trombositten zengin plazma) enjeksiyonları, özel güçlendirme egzersizleri ve biyomekanik destekler kullanılarak tendonun yeniden yapılanması hedeflenir.

Tendinopatinin her türünde erken teşhis ve uygun tedavi yaklaşımları, ağrıyı azaltarak tendon sağlığını korumada büyük rol oynar. Hastalar FTR polkliniklerine başvurmalıdır, fizik tedavi ve rehabilitasyon süreci sayesinde hareket kabiliyeti artırılır ve tendonun daha güçlü hale gelmesi sağlanır.

Tendinopatilerin genel belirtileri şunlardır:

• Ağrı: Tendinopatinin en belirgin semptomlarından biri ağrıdır. Bu ağrı genellikle etkilenen tendon bölgesinde hissedilir ve özellikle hareket sırasında artar. İlk başlarda sadece belirli aktiviteler sırasında ortaya çıkarken, ilerleyen dönemlerde istirahat halinde bile hissedilebilir hale gelebilir. Sabahları, uzun süre hareketsiz kalındığında veya günün ilk hareketlerinde ağrının daha yoğun olduğu gözlemlenebilir. Bunun nedeni, tendonun gece boyunca sertleşmesi ve kan akışının azalmasıdır. Ağrı genellikle zonklayıcı ya da yanıcı bir karakterde olabilir ve etkilenen bölgeye baskı yapıldığında hassasiyet oluşabilir.
• Şişlik ve İnflamasyon: Tendinopati sürecinde, etkilenen tendon bölgesinde şişlik, ısı artışı ve kızarıklık gibi iltihap belirtileri görülebilir. Akut tendinopatilerde iltihaplanma daha belirgin olurken, kronik tendinopatilerde mikroskobik yırtıklar ve tendon dejenerasyonu nedeniyle sürekli bir şişlik hali söz konusu olabilir. Şişlik genellikle tendonun aşırı kullanımı sonrası daha belirgin hale gelir ve istirahat ile azalabilir. Ayrıca, dokunulduğunda sıcaklık artışı ve hafif sertlik hissedilebilir. Bu durum, tendon bölgesindeki kan akışının değişmesi ve inflamatuar yanıtın devreye girmesiyle ilişkilidir.
• Hareket Kısıtlılığı: Tendonun sağlıklı bir şekilde çalışması, eklemlerin ve kasların serbest hareket etmesini sağlar. Ancak tendinopati geliştiğinde, ağrı ve sertlik nedeniyle hareketler kısıtlanabilir. Özellikle tendonun yük taşıdığı hareketlerde zorluk yaşanır. Örneğin, aşil tendinopatisi olan bir birey merdiven çıkarken veya koşarken zorlanabilirken, omuz tendinopatisi olan biri kolunu başının üzerine kaldırmakta güçlük çekebilir. Hareket kısıtlılığı genellikle sabahları veya uzun süre hareketsiz kalındığında daha belirgin olur. Bu nedenle, erken dönemde esneme ve mobilite egzersizleri ile tendonun esnekliği korunmalıdır.
• Kaslarda güçsüzlük: Uzun süreli ağrı ve hareketsizlik, kaslarda güçsüzlük ve hacim kaybına neden olabilir. Tendinopati nedeniyle hareket etmekten kaçınan bireylerde kaslar zamanla zayıflar ve dayanıklılığı azalır. Bu durum, günlük yaşam aktivitelerini olumsuz etkileyebilir ve kişinin hareket kabiliyetini kısıtlayabilir. Özellikle sporcular için kas zayıflığı, performans düşüşüne ve yaralanma riskinin artmasına yol açabilir. FTR hekimlerinin uygulamaları ve fizik tedavi/rehabilitasyon sürecinde, kasların güçlenmesini destekleyen özel egzersizler uygulanarak tendon ve kas uyumu yeniden sağlanmaya çalışılır.

Tendinopati belirtileri erken dönemde fark edilip uygun tedavi yöntemleri uygulanırsa, tendon sağlığı korunabilir ve günlük aktivitelerde yaşanan kısıtlamalar en aza indirilebilir. Bu belirtiler, genellikle zamanla kötüleşir ve kişinin günlük yaşamını olumsuz etkileyebilir. Bu yüzden erken müdahale çok önemlidir.

Tendinopati Tedavisinde Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Süreci

Tendinopati tedavisinde FTR hekimlerinin reçeteleri uygulamaları ve fizik tedavi, ilk tercih edilen yöntemdir. Fizik tedavi süreci, ağrıyı yönetmek, tendonun iyileşmesini hızlandırmak ve fonksiyon kaybını önlemek amacıyla çeşitli teknikleri içerir. Tedavi, bireyin ihtiyaçlarına göre özelleştirilerek, uzun vadeli iyileşme ve kas-tendon dengesini sağlamaya yönelik uygulanır.

Ağrı Yönetimi ve İnflamasyon Kontrolü

Tendinopati tedavisinde ilk aşama, ağrının hafifletilmesi ve iltihaplanmanın kontrol altına alınmasıdırb.Bunun için FTR hekimleri tarafından reçete edilen antiinflamatuar ve/veya kas gevşetici oldukça etkilidir.  Bu süreçte buz uygulaması, şişlik ve inflamasyonu azaltmada etkili olup, özellikle akut dönemde önerilir. Elektroterapi, düşük seviyeli elektrik akımları kullanarak sinir uyarılarını düzenler ve ağrıyı hafifletir. Ayrıca, ultrason tedavisi yüksek frekanslı ses dalgaları ile tendonun derin dokularına etki ederek iyileşme sürecini hızlandırır.

Güçlendirme ve Esneme Egzersizleri

Tendonun yeniden güç kazanması ve esnekliğinin artırılması için özel egzersiz programları uygulanır. Dirençli egzersizler, tendon ve kas dokusunun yeniden yapılanmasını desteklerken, egzantrik egzersizler tendon üzerinde düşük yüklenme ile güçlendirme sağlar. Bu egzersizler, tendonların kontrollü bir şekilde gerilmesine yardımcı olarak yapısal bütünlüğün korunmasını destekler. Ayrıca, esneme teknikleri ile kas ve tendon esnekliği artırılarak hareket kabiliyeti geliştirilir ve ağrı hissi azaltılır.

Mobilizasyon ve Manipülasyon Teknikleri

Eklemlerin ve yumuşak dokuların hareket kabiliyetini artırmak için manuel terapi teknikleri uygulanır. Eklem mobilizasyonu, eklemdeki hareket açıklığını artırmak ve mekanik fonksiyonları iyileştirmek amacıyla kullanılır. Yumuşak doku mobilizasyonu ise kas ve tendonlardaki gerginliği azaltarak kan dolaşımını artırır ve iyileşme sürecini hızlandırır.

Kinezyo Bantlama ve Destekleyici Teknikler

Fizik tedavi sürecinde destekleyici yöntemler de kullanılmaktadır. Kinezyo bantlama, özel bantlar ile tendonlara destek sağlayarak kas fonksiyonlarını düzenler ve ağrıyı hafifletir. Ayrıca, uygun ortez ve destekleyici ekipmanlar, tendon üzerindeki yükü azaltarak iyileşmeyi destekleyebilir.

Tedavi Sürecinin Bireyselleştirilmesi

Her hastanın tendinopati süreci farklı olduğundan, FTR hekimi tarafından her hastaya durumuna uygun reçeteler yazılır ve fizik tedavi programı bireysel ihtiyaçlara göre planlanır. Uzman fizyoterapistler, kişinin yaşına, genel sağlık durumuna, yaşam tarzına ve mesleki gerekliliklerine uygun bir rehabilitasyon programı oluşturur. Tedavi sürecinin düzenli takibi, etkinliğin artırılması ve olası nükslerin önlenmesi açısından büyük önem taşır.

Fizik tedaviye ek olarak, hastaların günlük yaşamda tendon sağlığını koruyacak önlemler alması ve egzersiz programlarını düzenli olarak uygulaması, tedavi başarısını artıran en önemli faktörlerden biridir.

Tendinopatiyi Önlemek İçin Alınabilecek Önlemler

Tendinopati riskini en aza indirmek için günlük yaşamda ve spor aktivitelerinde bazı önlemler almak oldukça önemlidir. Aşağıda tendon sağlığını korumaya yardımcı olacak başlıca yöntemler sıralanmıştır:

• Tekrar Eden Zorlayıcı Hareketlerden Kaçınmak: Aynı hareketin sürekli tekrar edilmesi, tendonlara aşırı yük bindirerek yıpranmaya neden olabilir. Çeşitli egzersizler yapmak ve aktiviteler arasında değişiklik sağlamak tendon sağlığı için önemlidir.
• Isınma ve Soğuma: Özellikle sporcularda egzersiz veya fiziksel aktivite öncesinde kasları ısıtmak, tendonların esnekliğini artırarak sakatlanma riskini azaltır. Aktivite sonrasında yapılan soğuma hareketleri ise kasları gevşeterek iyileşme sürecini destekler.
• Düzenli Egzersiz: Kasları ve tendonları güçlendiren egzersizler yapmak, tendonların daha dayanıklı hale gelmesini sağlar ve aşırı yüklenme riskini azaltır.
• Doğru Teknik Kullanımı: Günlük yaşam aktivitelerinde ergonomik prensipler, ağırlık kaldırırken veya diğer hareketlerde doğru duruş ve teknikleri kullanmak, tendonların aşırı zorlanmasını önler.
• Dinlenme: Uzun süreli fiziksel aktivitelerden sonra tendonların yenilenmesi için yeterli dinlenme süresi verilmelidir. Aşırı kullanım, tendonların yıpranmasına ve kronik rahatsızlıklara yol açabilir.
• Esneklik ve Mobilite Çalışmaları: Tendonların ve kasların esnekliğini artırmak için düzenli esneme hareketleri yapmak, hareket kabiliyetini artırır ve sakatlanma riskini azaltır.
• Aşırı Yüklenmeden Kaçınmak: Ani ve yoğun aktiviteler yerine, fiziksel eforun kademeli olarak artırılması tendonların adaptasyonunu kolaylaştırır ve aşırı zorlanmayı engeller.
• Uygun Ayakkabı ve Ekipman Kullanımı: Özellikle spor yaparken, doğru destek sağlayan ayakkabılar ve uygun ekipmanlar kullanmak, tendonların sağlığını korumaya yardımcı olur.
• Sağlıklı Beslenme: Kas ve tendon dokusunu güçlendirmek için yeterli protein, omega-3 yağ asitleri ve kollajen içeren besinler tüketilmelidir. Ayrıca, D vitamini ve kalsiyum alımı kemik ve kas sağlığını destekleyerek tendonların dayanıklılığını artırır.
• Vücut Ağırlığını Kontrol Altında Tutmak: Fazla kilo, tendonlar üzerinde ekstra yük oluşturarak zorlanmaya neden olabilir. Sağlıklı bir kiloyu korumak, tendonların aşırı baskıya maruz kalmasını engeller.
• Bol su içmek: Yeterli su tüketimi, tendonların esnekliğini ve genel sağlığını koruyarak aşırı yüklenme riskini azaltır.
• Sigara ve Alkol Tüketiminden Kaçınmak: Sigara ve alkol, tendonların kan akışını olumsuz etkileyerek iyileşme sürecini yavaşlatabilir ve sakatlanma riskini artırabilir.
• Erken Belirtilere Dikkat Etmek: Tendonlarda hafif ağrı, sertlik veya hassasiyet hissedildiğinde, durumu ihmal etmeden dinlenmek ve erken önlem almak tendinopatinin ilerlemesini engelleyebilir.

Bu önlemleri uygulamak, tendonların sağlığını koruyarak tendinopati gelişme riskini büyük ölçüde azaltır. Özellikle düzenli egzersiz yapan bireylerin, doğru tekniklerle antrenman yapması ve vücut sinyallerine dikkat etmesi uzun vadede tendon sağlığı için kritik öneme sahiptir.

Tendinopati, ağrı ve hareket kısıtlılığı yaratarak günlük yaşam aktivitelerini olumsuz yönde etkileyebilir, ancak FTR hekimlerinin detaylı muayenesi, uygun ilaç reçeteleri ve fizik tedavi ve rehabilitasyon ile tedavi edilmesi mümkündür. Erken teşhis ve doğru tedavi ile tendinopatiler iyileştirilebilir, ağrı azaltılabilir ve fonksiyonel kayıplar önlenebilir. Fizik tedavi hekimleri rehberliğinde uygulanan tedavi yöntemleri, kişilerin hızlı bir şekilde iyileşmelerine yardımcı olur ve yaşam kalitelerini artırır. Tendinitiz varsa ve daha fazla bilgi almak için Prof. Dr. Pınar Borman ve uzman ekibine ulaşabilirsiniz.