İnme (Felç) Sonrası Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Yaklaşımları

İnme (felç), beyne giden kan akışının aniden kesilmesi ya da azalması sonucu gelişen, bireyin hareket, konuşma, denge gibi temel işlevlerini etkileyen ciddi bir nörolojik tablodur. İnme sonrasında hastaların yaşam kalitesi belirgin şekilde azalabilir. Ancak erken dönemde başlanan fizik tedavi ve rehabilitasyon süreci, fonksiyonel kayıpların geri kazanılmasında büyük önem taşır. Bu süreç yalnızca egzersiz ve fizyoterapi uygulamalarını değil, aynı zamanda fizik tedavi ve rehabilitasyon hekimleri tarafından planlanan medikal tedavileri ve gerektiğinde uygulanan enjeksiyon yöntemlerini de kapsar. Fizik tedavi hekimleri, inme tedavisinde yalnızca rehabilitasyon değil, farmakolojik tedaviler, medikal müdahaleler ve enjeksiyon yöntemleriyle hastaların iyileşmesine katkı sağlar. Bu yazıda, inme sonrası fizik tedavi ve rehabilitasyon yaklaşımlarının yanı sıra, fizik tedavi hekimlerinin uyguladığı güncel tedavi seçeneklerini de ele alacağız.

İnme (Felç) Nedir?

İnme (felç), beynin kan ve oksijen ihtiyacını karşılayan damarların tıkanması ya da beyin dokusunda kanama meydana gelmesi sonucu ortaya çıkan, ani ve ciddi bir nörolojik bozukluktur. Bu durum, beynin etkilenen bölgesine bağlı olarak bireyin motor (hareket), duyusal (his), bilişsel (zihinsel) ve konuşma gibi hayati işlevlerinde bozulmalara neden olabilir.

İnme geçiren kişilerde genellikle vücudun bir tarafında kısmi ya da tam felç, konuşma ve anlama güçlüğü, yutma problemleri, denge kaybı ve koordinasyon bozuklukları gibi semptomlar görülür. Bu nedenle, inme sonrasında uygulanan medikal ilaçlar ve enjeksiyon tedavileri, hastanın kaybettiği fonksiyonları yeniden kazanmasına ve yaşam kalitesini yükseltmesine yardımcı olabilir.

İnme Sonrası Rehabilitasyonun Amacı Nedir ?

İnme sonrası rehabilitasyonun temel amacı, hastanın kaybettiği fiziksel, zihinsel ve fonksiyonel becerileri yeniden kazanmasına yardımcı olarak bağımsız bir yaşam sürdürebilmesini sağlamaktır. Bu süreçte, bireyin kendi başına giyinme, yeme, yürüme, tuvalet ihtiyacını karşılama gibi günlük yaşam aktivitelerini mümkün olduğunca az yardımla gerçekleştirebilmesi hedeflenir. Aynı zamanda kas gücünü artırmak, hareket kabiliyetini geliştirmek, denge ve koordinasyonu sağlamak gibi fiziksel kazanımlar da tedavi sürecinin önemli bir parçasıdır.

Fizik tedavi hekimleri, inme sonrası tedavi sürecinde, yalnızca rehabilitasyon sürecini yönetmekle kalmaz, aynı zamanda medikal tedaviler ve enjeksiyon yöntemleri ile hastaların iyileşmesine büyük katkı sağlayabilir. Kas spazmlarını kontrol altına almak ve fonksiyonel kayıpları minimuma indirmek için botulinum toksini gibi enjeksiyonlar kullanılabilir.. Ayrıca, kas güçsüzlüğü ve spastisiteyi tedavi etmek için farmakolojik tedaviler de uygulanabilir.

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hekimleri İnmesi Olan Hastalarda Medikal ve Enjeksiyon Tedavilerini Nasıl Uygular?

İnme sonrası hastaların fonksiyon kayıplarını azaltmak ve yaşam kalitesini artırmak için fizik tedavi ve rehabilitasyon hekimi rol üstlenir. Fizik hekimi, hastanın kas gücünü, denge ve koordinasyonunu değerlendirir; kişiye özel tedavi planları hazırlar. Bu tedavi sürecinde sadece egzersiz ve fiziksel yöntemler değil, aynı zamanda medikal ilaçlar ve enjeksiyon tedavileri de uygulanır.

İnmeli hastalarda sık kullanılan ilaç tedavileri arasında kas gevşeticiler, ağrı kesiciler, anti inflamatuar ilaçlar ve dolaşımı düzenleyen medikasyonlar (ilaçlar) yer alabilir. Spastisite yönetiminde kullanılan bu ilaçlar ağız yoluyla ya da gerektiğinde damar yoluyla uygulanabilir. Fizik tedavi hekimleri, her hastanın klinik durumuna göre en uygun ilaç kombinasyonunu belirleyebilir.

Ayrıca, botulinum toksin enjeksiyonları (Botox) da spastik( Kasılma durumu olan)  kaslara doğrudan uygulanarak kas sertliğini azaltmakta oldukça etkilidir. Bu enjeksiyonlar, özel kaslara ultrason veya elektromiyografi (EMG) eşliğinde güvenli bir şekilde uygulanabilir ve hastanın hareket kabiliyetini önemli ölçüde artırabilir.

Fizik tedavi ve rehabilitasyon hekimleri, bu medikal tedavileri fizyoterapi ile birlikte planlayarak, hem semptom kontrolünü sağlar hem de rehabilitasyon başarısını artırabilir. Bu bütüncül yaklaşım, inme sonrası iyileşme sürecinde kalıcı ve etkili sonuçlar elde edilmesini sağlayabilir. 

Fizik tedavi hekimleri hekimleri, inme tedavisinde nörologlar ile yakın işbirliği içinde çalışabilir. İnme sonrası hastaların fonksiyonel kayıplarını en aza indirmek ve yaşam kalitesini artırmak için multidisipliner bir yaklaşım önemlidir. Nörologlar, hastanın tıbbi durumunu değerlendirip uygun tedaviyi planlarken, fizik hekimleri ise rehabilitasyon programlarını oluşturarak hareket kabiliyeti ve günlük yaşam becerilerinin geri kazanılmasına odaklanır. Bu ortak çalışma, inme sonrası iyileşme sürecinin hızlanmasını ve komplikasyonların azaltılmasına yardımcı olur.

İnme Sonrası Uygulanan Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Yaklaşımları

İnme sonrası uygulanan fizik tedavi ve rehabilitasyon programları, hastanın ihtiyaçlarına özel olarak planlanır ve multidisipliner bir yaklaşımla yürütülür. Bu süreçte kullanılan modern tedavi yöntemleri şunlardır:

• Nörofizyolojik Egzersiz Programları: Bobath ve Brunnstrom yaklaşımları gibi nörofizyolojik temelli yöntemler, sinir sisteminin yeniden yapılanmasını hedef alarak inme sonrası gelişen hareket bozukluklarının düzeltilmesine odaklanır. Bu egzersizlerde vücut postürü (duruş), denge kontrolü, kas tonusunun düzenlenmesi ve fonksiyonel hareketlerin yeniden kazandırılması ön plandadır. Fizik tedavi hekimleri, bu süreçte tedavinin her aşamasını planlar ve gerektiğinde tıbbi müdahalelerle tedaviye destek verir.

• Fonksiyonel Elektrik Stimülasyonu (FES): Fonksiyonel Elektrik Stimülasyonu, düşük voltajlı elektrik akımları kullanılarak felçli kas gruplarının aktif hale getirilmesini sağlar. Sinir-kas bağlantısını uyararak kas kasılmalarını teşvik eder ve zamanla kas gücünü artırır. Özellikle el, ayak bileği ve omuz gibi hareketi kısıtlı alanlarda işlevsel iyileşme sağlamak amacıyla sıklıkla tercih edilir. Fizik tedavi hekimleri, FES tedavisini hastanın bireysel ihtiyaçlarına göre planlayarak iyileşme sürecini hızlandırabilir.

• Robotik Rehabilitasyon:Teknolojinin sağlık alanındaki ilerlemeleri ile birlikte, robot destekli tedavi cihazları rehabilitasyonun önemli bir parçası haline gelmiştir. Yürüme robotları ve el-kol robotları, hastaya tekrarlı ve kontrollü hareketler yaptırarak motor öğrenmeyi ve nöroplastisiteyi destekler.

• Ayna Terapisi: Ayna terapisi, özellikle tek taraflı felç geçiren hastalarda, sağlıklı tarafın hareketini izleyerek felçli tarafta da benzer bir hareket hissi yaratmayı amaçlar. Bu yöntem, beynin motor korteksinde yeniden uyarım sağlayarak, hareket kabiliyetinde iyileşme elde edilmesine yardımcı olur. Basit ancak oldukça etkili bir teknik olması nedeniyle, evde uygulanabilirliği de yüksektir.

• Denge ve Yürüme Eğitimi: İnme sonrasında denge kaybı ve yürüyüş bozuklukları, hastaların günlük yaşama katılımını ciddi şekilde kısıtlayabilir. Bu nedenle, denge tahtaları, paralel barlar, özel yürüme egzersizleri ve denge eğitimi cihazlarıyla yapılan çalışmalar, hastanın stabilitesini geliştirir ve düşme riskini azaltmaya yardımcı oluır.

Rehabilitasyon Süresi ,Medikal İlaçlar ve Enjeksiyon Tedavileri Ne kadar sürer?

Rehabilitasyon süresi, hastanın inmenin şiddetine, genel sağlık durumuna ve tedaviye verdiği yanıta bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Genellikle inme sonrası fizik tedavi programları birkaç hafta ile birkaç ay arasında sürebilir; bazı durumlarda ise uzun süreli desteğe ihtiyaç duyulabilir. Spastisite ve ağrı kontrolü amacıyla uygulanan medikal ilaçlar ve enjeksiyon tedavileri genellikle düzenli aralıklarla tekrarlanır. Örneğin, botulinum toksin enjeksiyonlarının etkisi genellikle 3 ila 6 ay sürer ve bu sürenin sonunda yeniden uygulanabilir. Etkili bir rehabilitasyon için medikal tedavi ile fizik tedavi yaklaşımlarının uyum içinde ve kesintisiz bir şekilde sürdürülmesi büyük önem taşır.

Özetle, Fizik tedavi ve rehabilitasyon hekimleri, inme (felç) geçiren hastalarda medikal ilaçlar ve enjeksiyon tedavilerini hastanın ihtiyaçlarına göre titizlikle uygulayabilir. Bu tedaviler, kas sertliği ve ağrı gibi inme sonrası ortaya çıkan sorunların kontrol altına alınmasını sağlar. Medikal tedavi ve enjeksiyonlar, fizik tedavi ve rehabilitasyon programlarıyla birlikte kullanıldığında, hastanın fonksiyonel iyileşmesini hızlandırabilir ve yaşam kalitesini artırabilir. İnme sonrası başarılı bir rehabilitasyon süreci için fizik hekimi ile multidisipliner ekip çalışması büyük önem taşır. Medikal ilaçlar ve enjeksiyon tedavilerin süresi inmenin şiddetine ve kişinin genel sağlık durumuna göre değişebilir. Detaylı bilgi almak için Prof. Dr. Pınar Borman ile iletişime geçebilirsiniz.