Lipödemin Nedeni: Genetik mi, Hormonal mi?

Lipödem, özellikle kadınlarda görülen ve vücutta orantısız yağ birikimi ile karakterize olmuş kronik bir rahatsızlık olmaktadır. Çoğu zaman bacaklarda, kalçalarda ve bazen de kollarda simetrik yağ artışıyla kendini göstermektedir. Lipödem, sadece estetik bir sorun olarak kalmayıp ağrı, hassasiyet, morarma eğilimi ve hareket kısıtlılığı gibi fiziksel belirtilerle de yaşam kalitesini düşürebilir. Bu yazımızda lipödemin nedeninin tam olarak ne olduğu, genetik faktörler mi etkili yoksa hormonal değişiklikler mi bu tabloya yol açmakta olduğunu açıkladık. Bu soruların yanıtı, hastalığın kökenini anlamak açısından büyük önem taşımaktadır.

Lipödem Nedir ve Nasıl Ortaya Çıkar?

Lipödem, normal kilo alımından farklı bir şekilde vücudun belirli bölgelerinde (özellikle bacaklar ve kalçalar) orantısız yağ dokusu birikmesi ile karakterizedir. Diyet veya egzersizle kolay bir şekilde azalmayan bu yağ birikimi de çoğu zaman kadınlarda ergenlik, gebelik veya menopoz gibi hormonal geçiş dönemlerinde belirginleşmektedir. Bu durum, hormonal dengenin lipödem gelişiminde önemli bir rol oynayabileceğini düşündürmektedir. Lipödemi basit bir “yağlanma” problemi olarak değerlendirmek, doğru olmayabilir. Çünkü bu durum, damar geçirgenliği, bağ dokusu yapısı ve yağ hücrelerinin işleyişinde yaşanan bozukluklarla ilgilidir. Dolayısıyla, hem genetik hem de hormonal faktörlerin birlikte etkili olduğu karmaşık bir süreç olmaktadır.

Genetik Faktörlerin Rolü Nedir?

Lipödem, genetik geçiş gösterebilen bir hastalık olabilir. Lipödem hastalarının büyük bir kısmında aile öyküsü bulunabilmektedir. Yani annenizde, teyzenizde veya kız kardeşinizde lipödem varsa sizde de görülme olasılığı artabilir. Bu durum, hastalığın kalıtsal bir yatkınlığa sahip olabilir.

Genetik faktörler, bağ dokusunun yapısıyla birlikte damar geçirgenliğini ve yağ hücrelerinin büyüme eğilimini etkileyebilir. Bazı genetik varyasyonlar, özellikle kadınlarda yağ hücrelerinin belirli bölgelerde aşırı çoğalmasına neden olmaktadır. Bu durum da lipödemin temelinde genetik bir zemin olduğunu gösterebilir. Ancak genetik yatkınlık tek başına lipödemin ortaya çıkması için yeterli olmayabilir. Aynı zamanda çevresel ve hormonal faktörler de bu süreci tetikleyebilir.

Hormonal Dengenin Etkisi Nasıldır?

Lipödem, çoğunlukla kadınlarda görülebilen ve çoğu zaman da hormonal değişim dönemlerinde başlayabilir. Bu durum da hastalığın hormonal kökenine işaret etmektedir. Östrojen hormonu, vücutta yağ dağılımını etkileyen önemli hormonlardan birisi olmaktadır. Östrojen seviyesindeki değişiklikler, yağ hücrelerinin büyümesini ve vücutta su tutulmasını tetikleyebilir.

Ergenlik, hamilelik, doğum kontrol hapı kullanımı ve menopoz gibi dönemlerde lipödem belirtilerinin artışı, östrojen dalgalanmalarının hastalığın seyrini doğrudan etkileyebileceğini göstermektedir. Ayrıca tiroit bozuklukları gibi hormonal dengesizlikler de lipödemin şiddetini artırabilir.

Genetik ve Hormonal Etkileşim

Lipödemin gelişiminde genetik ve hormonal faktörler birbirinden bağımsız olmayabilir. Hatta birbiriyle yakından ilişkilidir diyebiliriz. Genetik yatkınlığı olan bir birey, hormonal değişim dönemlerinde lipödem belirtilerini daha belirgin bir biçimde yaşayabilir. Örneğin ailesinde lipödem öyküsü bulunan bir kadın, gebelik sürecinde hormon düzeylerinin değişmesiyle birlikte lipödem semptomlarını fark edebilir.

Bu nedenlerden dolayı lipödem, tek bir nedene bağlanamaz. Kısacası lipödemi genetik ve hormonal bir etkileşimin sonucu olarak değerlendirmek gerekebilir. Her iki faktör de damar geçirgenliğini, yağ hücresi yapısını ve bağ dokusunun dayanıklılığını etkileyerek hastalığın ortaya çıkmasına zemin hazırlayabilir.

Lipödemi Diğer Yağlanma Türlerinden Ayıran Unsurlar Nelerdir?

Lipödem, obeziteyle karıştırılabilen bir durum olmaktadır. Fakat iki tablo, birbirinden oldukça farklı olmaktadır. Lipödemde yağ dağılımı asimetrik değildir. Yani simetriktir ve genellikle ayak bileği veya el bileği seviyesinde keskin bir geçiş görülmektedir. Ayrıca lipödemli bireylerde kilo vermekle yağ birikimi, belirgin bir şekilde azalmamaktadır.

Lipödemin bir diğer ayırt edici özelliği de ağrı ve hassasiyeti olmaktadır. Yağ dokusuna dokunmak acı verebilir. Hatta hafif çarpmalar sonucunda kolaylıkla morarmalar görülebilir. Bu belirtiler, lipödemin yalnızca estetik bir sorun olmadığını ve tıbbi destek gerektirebilen bir rahatsızlık olduğunu göstermektedir.

Lipödemin Erken Tanısı Neden Önemlidir?

Lipödemin erken teşhisi, hastalığın ilerlemesini önlemek için oldukça önemli olmaktadır. Erken dönemde alınabilecek önlemler, lenfödem gibi ikincil komplikasyonların gelişmesini engelleyebilir. Bu nedenden dolayı özellikle de ailesinde lipödem öyküsü olan ve hormonal geçiş dönemlerinde belirgin yağ artışı yaşayan kadınların bir fizik tedavi ve rehabilitasyon hekimi tarafından değerlendirilmesi önerilebilir.

Tedavi sürecinde manuel lenf drenajı, kompresyon terapisi, dengeli beslenme ve hafif egzersizler oldukça faydalı olabilir. İleri vakalarda ise liposuction (yağ aldırma) işlemleri, tıbbi yaklaşımla birlikte planlanabilir.

Kısa Bir Bilgilendirme

Lipödemin nedeni, tek bir faktöre indirgenemeyecek kadar karmaşık bir konu olmaktadır. Genetik yatkınlık ve hormonal değişimler, bir arada etkili olarak hastalığın ortaya çıkmasına zemin hazırlamaktadır. Özellikle de kadınlarda hormon dalgalanmalarıyla eş zamanlı olarak gelişen lipödem, erken fark edildiği zaman kontrol altına alınabilir.

Lipödem belirtileri gösteren bireylerin, bu durumu “normal kilo alımı” olarak görmeyip hekim desteği alması gerekebilir. Ayrıca yaşam kalitesini korumak ve ilerleyen dönemlerde oluşabilecek komplikasyonları önlemek açısından da büyük bir önem taşıyabilir.