Lenfödemde Enfeksiyonlardan Korunma Yolları

Lenfödem, lenf sıvısının cilt altı dokularda birikmesiyle birlikte oluşan şişlik, ağrı ve hareket kısıtlılığına neden olan kronik bir durumdur. Çoğu zaman kol veya bacaklarda görülebilir ve tedavi edilmediği zaman yaşam kalitesini ciddi bir oranda etkileyebilir. Algoloji (ağrı tedavisi) alanında da lenfödemle birlikte gelişen ağrı ve enfeksiyon problemleriyle sıkça karşılaşılır. Bu nedenden dolayı enfeksiyonlardan korunma, lenfödem yönetiminde en kritik basamaklardan biridir. Bu yazımızda da lenfödemde enfeksiyondan korunma yollarını anlattık.

Lenfödem Ne Olmaktadır?

Lenfödem, lenf damarlarının tıkanması veya hasar görmesi sonucunda lenf sıvısının dokularda birikmesi ile birlikte meydana gelen bir rahatsızlıktır. Bu durum doğuştan olabileceği gibi kanser tedavisi (örneğin meme cerrahisi veya radyoterapi), enfeksiyonlar ya da damar cerrahisi sonrasında da gelişebilir. Lenf sistemi, vücudun bağışıklık mekanizması açısından önemli bir rol oynamaktadır. Bu sistemdeki bir bozulma, sadece sıvı dengesini etkilemekle kalmayıp aynı zamanda enfeksiyonlara karşı savunmayı da zayıflatmaktadır. Bu nedenle lenfödemli kişiler, özellikle bakteriyel cilt enfeksiyonlarına (örneğin selülit) karşı daha duyarlı olmaktadır.

Lenfödemde Enfeksiyon Riski Niçin Artar?

Lenfödemli bölgede lenf dolaşımı yavaşladığı için bağışıklık hücrelerinin enfeksiyon bölgesine ulaşması zorlaşabilir. Bu da mikroorganizmaların kolayca çoğalmasına neden olmaktadır. Enfeksiyon riski, şu faktörlerle artabilir:

• Ciltteki çatlaklar, kesikler veya böcek ısırıkları,
• Tırnak batması veya yanlış manikür-pedikür uygulamaları,
• Aşırı terleme ve nemli cilt ortamı,
• Dolaşım bozuklukları veya diyabet,
• Lenfödem kontrolsüzlüğü (kompresyon bandajı veya egzersizlerin aksatılması) gibi faktörlerle artabilir.

Bu tür durumlarda enfeksiyon, yalnızca cilt yüzeyinde kalmamaktadır. Bazen sistemik (tüm vücuda yayılan) enfeksiyonlara da yol açabilir.

Enfeksiyon Belirtileri Nelerdir?

Lenfödemli hastalarda gelişen enfeksiyonun erken fark edilmesi oldukça önemlidir.
Aşağıdaki belirtiler ortaya çıkarsa hemen bir sağlık profesyoneline başvurulması gerekebilir:

• Kızarıklık, sıcaklık artışı veya şişlikte ani artışların olması,
• Ağrıda belirgin artış veya zonklama hissi,
• Ateş, titreme ve halsizlik görülmesi,
• Ciltte yara veya akıntı oluşumunun olması da belirtiler arasındadır.

Erken tedavi edilmeyen enfeksiyonlar, lenfödemin ilerlemesine ve daha fazla ağrının oluşmasına neden olabilir.

Lenfödemde Enfeksiyonlardan Korunma Yolları Nelerdir?

1. Cilt Bakımına Özen Göstermek Gerekebilir

Lenfödemli bölgede cildin her zaman temiz, nemli ve sağlam tutulması gerekmektedir.

• pH dengeli sabunlar kullanılabilir ve cildin tahriş edilmemesi gerekebilir.
• Duş sonrası cilt, yumuşak bir havluyla nazikçe kurulanabilir ve nemlendirici krem uygulanabilir.
• Ciltte kesik, yara veya çatlak oluştuğu zaman hemen antiseptik ile temizlenmesi gerekebilir.

Nemli cilt, bakterilerin üremesi için elverişli bir ortam yaratmaktadır. Bu nedenden dolayı terleme sonrasında bölgenin kurulanması gerekebilir.

2. Tırnak Bakımının Dikkatlice Yapılması Gerekebilir

• Tırnakların düz kesilmesi ve tırnak kenarlarıyla oynanmaması gerekebilir.
• Manikür veya pedikür sırasında cilt kesilmemesi gerekebilir ve steril aletlerin kullanılması gerekebilir.
• Mantar enfeksiyonu belirtileri (kaşıntı, pullanma) fark edildiği zaman doktor önerisiyle tedavi edilmesi gerekebilir.

3. Cilt Yaralanmalarından Kaçınılması Gerekebilir

• Bahçe işleri veya temizlik sırasında eldiven kullanabilirsiniz.
• Sivrisinek veya böcek ısırıklarına karşı koruyucu sprey kullanabilirsiniz.
• Tıraş bıçağı yerine elektrikli tıraş aleti tercih edebilirsiniz.
• Aşı veya kan alımı gibi işlemlerin mümkün olduğu kadar lenfödemli taraftan yapılmaması gerekebilir.

4. Kompresyon Tedavisini Düzenli Bir Şekilde Uygulamak

Kompresyon bandajları veya çorapları, lenf akışını düzenleyerek sıvı birikimini azaltabilir. Bu sayede cilt yüzeyindeki gerginlik azalabilir ve mikro çatlaklar oluşmayabilir. Ancak kompresyon ürünlerinin temiz tutulması ve her gün kontrol edilmesi gerekebilir. Nemli veya kirli bandajlar, enfeksiyon riskini artırabilir.

5. Ağrı Kontrolü ve Düzenli Egzersiz

FTR hekimlerinin yönlendirmesiyle yapılan hafif egzersizler, lenf dolaşımını hızlandırabilir ve ağrıyı azaltabilir.
Ağrının kontrol altında olması da hareket kabiliyetini artırarak enfeksiyon riskini dolaylı olarak düşürebilir.

• Günlük yürüyüşler,
• Hafif direnç egzersizleri,
• Nefes egzersizleri (diyaframatik solunum) önerilebilir.

Ancak egzersiz sonrası ciltte kızarıklık veya aşırı şişlik fark edilirse dinlenmek ve doktorla iletişime geçmek gerekebilir.

6. Dengeli Beslenme ve Bağışıklık Gücü

Bağışıklık sistemini güçlendiren bir diyet, enfeksiyon riskini azaltabilir.

• Protein, yara onarımı için gerekli olabilir.
• C vitamini, çinko ve demir, doku yenilenmesini destekleyebilir.
• Yeterli su tüketimi, lenf sıvısının akışkanlığını artırabilir.

Ayrıca sigara ve alkol tüketimi, dolaşımı olumsuz etkilediği için kaçınmak gerekebilir.

7. Uzun Süreli Basıdan Kaçınmak

Lenfödemli bölgede uzun süreli basınç -dar kıyafetler, sıkı çoraplar veya kol saati kullanımı- kan ve lenf akışını yavaşlatabilir. Bu da doku beslenmesini bozabilir ve enfeksiyonlara zemin hazırlayabilir. Giyimde rahat, pamuklu ve esnek kumaşların tercih edilmesi önemlidir.

8. Seyahat ve Günlük Yaşamda Dikkat

Uçak yolculukları veya uzun süreli oturma, lenf sıvısının bacaklarda birikmesine neden olabilir. Bu yüzden şu unsurlara dikkat edebilirsiniz:

• Seyahat öncesi kompresyon çorabı kullanılabilir.
• Uzun süre oturmak yerine her 1 veya 2 saatte bir kısa yürüyüş yapılabilir.
• Aşırı sıcak ortamlar (sauna, hamam), lenfödemi kötüleştirebilir.

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanlarının Rolü Nedir?

Lenfödem sadece fiziksel şişlikle ilişkili değildir. Aynı zamanda ağrı, huzursuzluk ve yaşam kalitesinde düşüşle de ilişkisi bulunmaktadır. Algoloji uzmanları, ağrıyı azaltmak ve hareket kabiliyetini artırmak için kişiye özel tedavi planları oluşturabilir.
Bu planlar arasında;

• Medikal ağrı kontrolü,
• Boşaltıcı rehabilitatif yaklaşımlar,
• Nöral tedaviler veya enjeksiyon uygulamaları yer alabilir.

Doğru ağrı yönetimi, hastanın hem ruhsal hem de bedensel iyileşmesini hızlandırabilir.

Kısaca Bir Bilgilendirme

Lenfödem kronik bir durumdur fakat doğru bakım ve dikkatli önlemlerle enfeksiyonların önüne geçmek mümkün olabilir. Cilt bütünlüğünü korumak, hijyene dikkat etmek, kompresyon tedavisini aksatmamak ve düzenli egzersiz yapmaksa en etkili korunma yollarından birkaç tanesidir. FTR uzmanının rehberliğinde yapılan bütüncül yaklaşımlar sayesinde ağrı, kontrol altına alınabilir ve enfeksiyon riski azalabilir. Ayrıca kişi günlük yaşamına daha rahat bir şekilde devam edebilir. Lenfödem yönetimindeki en güçlü tedavi, bilinçli bakımla birlikte koruyucu önlemler olabilmektedir.