Lipödem Nedir ve Nasıl Anlaşılır? Tanı, Tedavi Seçenekleri

Lipödem, kadınlarda yaygın olarak görülen, vücutta aşırı yağ birikimi ile karakterize bir hastalıktır. Özellikle bacaklarda, kalçalarda ve kollarda belirginleşen simetrik yağ birikimi, lipödemin en dikkat çekici belirtisidir. Genellikle obezite ile karıştırılan bu durum, aslında farklı bir hastalık olup, genetik faktörler ve hormonal değişikliklerle ilişkilidir. Lipödem, vücutta yalnızca estetik bir sorun yaratmakla kalmaz, aynı zamanda ağrı, şişlik ve deri altında sertleşmelere neden olabilir. Bu yazıda, lipödemin ne olduğunu, nasıl teşhis edildiğini ve tedavi seçeneklerini ayrıntılı bir şekilde inceleyeceğiz.

Lipödem Nedir?

Lipödem, özellikle kadınlarda sıkça görülen, vücutta simetrik ancak orantısız bir şekilde yağ birikimi ile kendini gösteren bir hastalıktır. Bu durum, genellikle bacaklarda, kalçalarda ve bazen kollarda aşırı yağ birikimi ile karakterizedir Eğer hasta kilolu değilse bel incedir. Lipödem, genetik faktörler ve hormonal değişiklikler gibi nedenlerle gelişebilir. Çoğu zaman, yanlış bir şekilde obeziteyle karıştırılabilir, ancak bu durumdan farklıdır. Lipödemde yağ birikimi, vücut yağ oranı ile doğrudan ilişkili değildir.

Lipödem Belirtileri Nelerdir?

Lipödemin en yaygın belirtileri şunlardır:

• Bacaklarda Simetrik Orantısız Yağ Birikimi: Lipödemin en belirgin özelliği, vücudun alt kısmında (özellikle bacaklarda ve kalçalarda) simetrik bir şekilde aşırı yağ birikimidir. Bu yağ birikimi, genellikle üst vücutla orantısızdır. Örneğin, bir kişi zayıf olsa da bacaklarında belirgin bir yağ fazlalığı görülebilir. Lipödemli kişilerde kalçalar genellikle daha genişve büyük görünür, ancak bu yağ birikimi genellikle vücudun üst kısmında benzer şekilde görülmez.
• Ağrı ve Hassasiyet: Lipödemli bölgelerdeki dokularda inflamasyon olduğu için genellikle aşırı hassas hale gelir. Bu bölgeler, en ufak bir dokunuşla bile ağrı yapabilir. Bazen, normalde ağrı yapmayacak basit aktiviteler (örneğin, otururken bacakların üzerine bir şeyin baskı yapması) bile ciddi rahatsızlık verebilir. Ayrıca, lipödemli bölgelerdeki cilt yüzeyi, dokunulduğunda "duyu bozukluğu" veya gerginlik hissi verebilir. Bu ağrı, zamanla şiddetlenebilir ve günlük aktiviteleri zorlaştırabilir.
• Kolay Morarma: Lipödemli kişilerin cilt altındaki damar yapıları zayıf olabilir, bu da basit darbeler veya çarpmalar sonrasında morarmalara yol açabilir. Normalde küçük darbelerle oluşmayan morluklar, lipödemli bölgelerde sıkça görülür. Özellikle bacaklar ve kalçalar gibi bölgelerde, minimal bir etkiye karşı bile cilt morarıp, morarmaların iyileşmesi uzun sürebilir. Bu durum, cilt altındaki damarların zayıflığı ve yağ dokusunun etkisiyle ortaya çıkar. Varisi olanlarda çok daha sıktır.
• Deri Altında Sertleşmeler: Lipödem ilerledikçe, yağ dokusu sadece birikmek ile kalmaz, aynı zamanda sertleşmeye de başlayabilir. Cilt altında belirgin ufak ufak ert nodüller ve düğümler oluşabilir. Bu sertleşmeler, bölgelerde "topaklanmalar" gibi hissedilebilir. Bu, vücuttaki normal yağ dokusundan farklı bir yapı olup, zamanla cilt altında fibrotik (sertleşmiş) alanların oluşmasına neden olabilir. Bu durum, lipödemin ilerleyen aşamalarında daha belirgin hale gelir.
• Şişlik ve Ödem: Lipödemli bölgelerde özellikle günün ilerleyen saatlerinde şişlik artışı görülebilir. Sabaha kadar şişlik genellikle azalabilir, ancak akşam saatlerinde, bacaklar daha fazla şişebilir ve ödem (vücutta sıvı birikmesi) oluşabilir. Bu şişlik, bacaklarda veya kalçalarda ağrıya, gerginliğe ve rahatsızlığa yol açabilir. Ödem, genellikle vücutta sıvı tutulması nedeniyle bacakların şişmesine ve "ağır" hissetmesine neden olur.

Lipödem, zamanla ilerleyebilen bir hastalık olduğundan, bu belirtiler başlangıçta hafif olabilir ancak zamanla şiddetlenebilir. Erken tanı ve tedavi, hastalığın yönetilmesinde önemli bir rol oynar. Bu belirtileri fark eden kişiler, bir Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon hekimine başvurarak uygun tedavi sürecine başlamalıdır.

Lipödem Nasıl Anlaşılır?

Lipödemin tanısı, genellikle bir doktor tarafından yapılan detaylı bir fiziki muayene ve hastanın tıbbi geçmişinin değerlendirilmesiyle konur. Ancak, lipödemin diğer hastalıklarla karıştırılmaması ve doğru bir teşhis konulabilmesi için belirli özellikler göz önünde bulundurulmalıdır.

1. Bedenin Üst Kısmı ile Alt Kısmı Arasındaki Oransız Yağ Birikimi

Lipödemin en belirgin özelliği, vücudun alt kısmında (özellikle bacaklar ve kalçalar) simetrik şekilde aşırı yağ birikmesidir. Bu durum, genellikle üst vücutla orantısızdır. Yani, bir kişi normal kilolu veya zayıf olsa bile, bacaklarında ve kalçalarında belirgin bir yağ fazlalığı olabilir.

Özellikle lipödemli kişilerde:

• Üst vücut (kollar, karın, göğüs) normal  veya zayıf görünürken, alt vücut (bacaklar, kalçalar) aşırı genişleyebilir.
• Yağ birikimi bacaklarda belirgin şekilde artar, ancak kollar da etkilenebilir, genellikle vücutta simetrik bir şekilde dağılır.
• Bu oransızlık, kişinin genel vücut yapısını bozar, ancak bu fazlalık sadece vücudun alt kısmında yoğunlaşır.

Doktorlar, bu oransızlık ve vücuttaki yağ birikiminin simetrik yapısını gözlemleyerek lipödemi ayırt edebilirler.

2. Yağ Birikiminin Vücudun Simetrik Bölgelerinde Yoğunlaşması

Lipödemin bir diğer belirgin özelliği, yağ birikiminin vücudun simetrik bölgelerinde yerleşmesidir. Lipödemli kişilerde, vücutta bir tarafla diğer taraf arasında önemli bir fark görülmez. Yağ birikimi genellikle her iki bacakta, kalçalar ve bazen kollarda simetrik bir şekilde görülür.

Simetrik yağ birikimi, lipödemin diğer hastalıklardan ayırt edilmesinde yardımcı olabilir. Örneğin, selülit veya obezite durumlarında yağ birikimi genellikle simetrik olmayabilir, bir bölgede daha yoğun olabilir. Lipödemde ise bu yağ birikimi genellikle her iki bacakta eşit şekilde dağılır ve kalçalar da aynı şekilde etkilenir. Ancak eşlik eden varis gibi durumlarda asimetrik görünüm ortaya çıkabilir.

3. İlerlemenin Zamanla Belirginleşmesi

Lipödem genellikle kilo artışıyla yavaş bir şekilde ilerleyen bir hastalıktır. İlk başta belirtiler hafif olabilir, ancak zamanla kilo alımıyla vücuttaki yağ birikimi artar ve daha belirgin hale gelir. Bununla birlikte, lipödemdeki yağ birikimi genellikle sabit bir noktada durmaz, zamanla artarak daha fazla sorun yaratabilir.

Lipödemli kişiler, zamanla:

• Bacaklarda veya kollarında daha fazla yağ birikimi fark edebilir.
• Cilt altında sertleşmeler ve nodüller gelişebilir.
• Şişlikler ve ödem zamanla daha belirgin hale gelir.
• Ağrı ve hassasiyet arttıkça, yaşam kalitesinde azalma olabilir.

Bu ilerleme, doktorun tanı koymasına yardımcı olabilir. Lipödemin başlangıçtaki hafif belirtileri, tedavi edilmezse zamanla daha belirgin hale gelir ve bu süreçte doktorlar hastalığın ilerleyişini izleyerek tanı koyabilirler.

4. Diğer Hastalıklarla Karşılaştırma

Lipödem, bazen obezite, selülit, lenfödem gibi diğer hastalıklarla karıştırılabilir. Bu nedenle doktorlar, tanıyı koyarken lipödemin diğer hastalıklarla karışmaması için şunlara dikkat ederler:

• Selülit: Selülit, cilt altındaki bağ dokusunun zayıflamasıyla oluşan portakal kabuğu görünümüdür. Lipödem ise bu tip yüzeysel görünüme neden olmaz. Lipödemin ana belirtileri, derinlerdeki yağ birikimi ve simetrik yağ dağılımıdır.
• Obezite: Obezite genellikle vücutta düzensiz yağ birikimi ile karakterizedir ve vücudun her yerinde yağ artışı olabilir. Lipödemde ise yağ birikimi genellikle simetrik bir şekilde alt vücutta veya kollarda yoğunlaşır.
• Lenfödem: Lenfödemde, vücutta sıvı birikmesi sonucu şişlikler oluşur, genellikle bacaklarda. Lipödemde ise yağ birikimi vardır ve lenfödemde olduğu gibi sıvı birikimi sonucu şişlikler lokalize ve belirgin değildir.

5. Tıbbi Geçmiş ve Aile Öyküsü

Lipödem genetik bir hastalık olabileceği için, hastanın aile geçmişi önemli bir faktördür. Ailede lipödem veya benzer sorunları olan birinin bulunması, tanının koyulmasında yardımcı olabilir. Ayrıca, hormonal değişiklikler (örneğin, ergenlik, gebelik, menopoz gibi dönemlerde) lipödemi tetikleyebilir. Bu tür bilgilerin dikkate alınması da tanı sürecini etkileyebilir.

Lipödem tanısının doğru konulabilmesi için, doktorun bu özellikleri dikkatle incelemesi ve hastanın şikayetlerini ayrıntılı bir şekilde değerlendirmesi gerekir. Bazen ek testler (örneğin, ultrason veya lenfatik sistemin değerlendirilmesi) de yapılabilir, ancak genellikle fiziksel muayene ve hastanın öyküsü tanı için yeterli olacaktır.

Lipödem Tedavi Seçenekleri

Lipödemin tedavisi, hastalığın tamamen iyileştirilmesinden ziyade semptomların hafifletilmesi ve hastalığın ilerlemesinin yavaşlatılmasına yöneliktir. Lipödemli bireylerin yaşam kalitesini artırmak için çeşitli tedavi yöntemleri mevcuttur.

• Fiziksel Aktivite ve Diyet: Lipödem tedavisinde düzenli fiziksel aktivite ve dengeli bir diyetin önemli bir rolü vardır. Egzersiz, vücuttaki yağ birikimini kontrol etmek ve lenfatik sistemi uyararak sıvı birikimini engellemek için faydalıdır. Düzenli yürüyüşler, bacakları hedefleyen egzersizler ve düşük etkili aktiviteler, hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir ve semptomları hafifletebilir.

Kilo kontrolü ve sağlıklı beslenme de lipödemin yönetilmesinde büyük önem taşır. Lipödemli bireylerin, inflamasyonu azaltmak ve sağlıklı bir vücut ağırlığını korumak için düşük yağlı, işlenmiş gıdalardan kaçınarak, anti-inflamatuar gıdalar (örneğin, taze sebzeler, meyveler, balık) tüketmeleri önerilir. Diyet, aşırı kilo alımını engelleyebilir ve tedaviye destek olabilir.

• Kompressyon Terapisi: Kompressyon terapisi, lipödemin yönetilmesinde oldukça etkili bir yöntemdir. Bu tedavi, vücuttaki şişlikleri (ödemi) azaltmak ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak amacıyla özel bandajların uygulanması ve sonrasında kompresyon giysilerinin giyilmesini içerir. Bu giysiler, vücudun alt bölgelerine uygulanan basınç ile yağ hücrelerinin sıkışmasını sağlar ve sıvı birikiminin engellenmesine yardımcı olur.

Kompresyon giysileri genellikle bacaklar, karın ve bazen kollar için her kişiye özel olarak reçetelenir ve ısmarlama yapılmalıdır. Bu giysilerin düzenli kullanımı, ödemi azaltır ve yağ dokusunun daha sağlıklı bir şekilde dağılmasına yardımcı olur. Ayrıca, kompresyon tedavisi, ağrı ve şişlik gibi belirtileri hafifletir.

• Medikal Tedaviler: Lipödem tedavisinde bazı medikal tedavi yöntemleri de kullanılabilir. Örneğin, çok ağrısı olan bazı hastalarda, ağrıyı geçici olarak hafifletmek ve inflamasyonu azaltmak için ağrı kesiciler veya anti-inflamatuar ilaçlar kullanılabilir. Ancak, bu tedaviler genellikle semptomları geçici olarak hafifletir ve tedavinin asıl odak noktası hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak olmalıdır.

 

• Psikolojik Destek: Lipödem, bireylerin yaşam kalitesini etkileyebilecek bir hastalık olabileceği için psikolojik destek de önemlidir. Lipödemli kişiler, vücutlarındaki değişikliklere duygusal olarak uyum sağlamakta zorlanabilir. Bu noktada, psikolojik destek alarak hastaların duygusal iyileşmelerine yardımcı olmak, tedavi sürecinin önemli bir parçasıdır.

• Liposuction (Yağ Alma): Liposuction, lipödem tedavisinde eğer hasta ideal kilosuna gelip cerrahi dışı yöntemler sonuç vermiyorsa uygulanabilecek yöntemlerden biridir. Bu işlem, vücuttaki aşırı yağ birikimlerini hedef alarak, özellikle bacaklar, kalçalar ve kollarda biriken yağları alır. Liposuction, lipödemli bölgelerdeki simetrik yağ birikimini gidermeye yardımcı olabilir ve vücudu daha dengeli hale getirir.

Liposuction, yağ dokusunun cerrahi olarak çıkarılması ile yapılır ve genellikle lokal anestezi altında gerçekleştirilir. Bu yöntem, yağın çıkarılmasından sonra, ciltteki şişlik ve ağrıyı azaltabilir, ancak tedavi sonrasında iyileşme süreci gerekebilir. Liposuction'ın etkileri uzun vadeli olabilir, ancak tedavi sonrasında sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek, hastalığın ilerlemesini engelleyebilir.

 

Sonuç olarak lipödem, kadınlarda yaygın olarak görülen, tedavi edilmesi gereken bir durumdur. Erken tanı ve uygun tedavi yöntemleriyle semptomlar hafifletilebilir ve yaşam kalitesi arttırılabilir. Eğer vücudunuzda simetrik şekilde aşırı yağ birikimi, ağrı, morarma gibi belirtiler fark ediyorsanız, bir fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanından yardım almak önemlidir. Lipödem hakkında daha fazla bilgi edinmek ve tedavi seçeneklerini öğrenmek için Prof. Dr. Pınar Borman ve uzman ekibine başvurmayı unutmayın.